Τετάρτη 21 Δεκεμβρίου 2016

Έκθεση ζωγραφικής Δημητρίου Σκουρτέλη “Βυζαντινοί Δρόμωνες”

Έκθεση ζωγραφικής του
Δημητρίου Σκουρτέλη
“Βυζαντινοί Δρόμωνες”


“Ο στρατός είναι η δόξα του Αυτοκράτορα,

το Ναυτικό είναι η δόξα της Αυτοκρατορίας”
(Κεκαυμένος – Στρατηγικόν)

Το Βυζάντιο κρύβει πολλά άγνωστα σημεία, παρά τον όγκο των πληροφοριών που έχουμε γι αυτό. Το πιο σημαντικό από αυτά, είναι το Ναυτικό του. Τα σχετικά συγγράμματα της εποχής το ξεκαθαρίζουν: Πολλά δεν έπρεπε να μαθευτούν. Πράγματι, το Βυζαντινό Ναυτικό συγκέντρωνε ένα σωρό μυστικά, με κυριότερο το Υγρόν ή Ελληνικόν Πυρ. Αιχμή του δόρατος του ήταν οι λεγόμενοι Δρόμωνες, που ονομάστηκαν έτσι λόγω της ταχύτητας που ανέπτυσσαν. Οι Δρόμωνες ήταν κυρίαρχοι στη Μεσόγειο για πολλούς αιώνες, αλλά όπως είπαμε, κανείς δεν ξέρει πως ακριβώς έμοιαζαν… Ένας παράδεισος για έναν εικαστικό, αλλά μια κόλαση για έναν ιστορικό.
Ο Αγιογράφος Δημήτρης Σκουρτέλης, που έχει ήδη εικονογραφήσει τα Ακριτικά Έπη, αφήνει την φαντασία του ελεύθερη, λοιπόν, χωρίς να προδίδει την Ιστορία, και μας παρουσιάζει τους Δρόμωνές του, σε ένα ταξίδι στη θάλασσα και την Αυτοκρατορία.
Πριν καλά καλά εκτεθούν, οι Δρόμωνές του, χρησιμοποιήθηκαν ήδη, εμβληματικά, σε κάρτες Εταιριών και Επιστημονικών Ομάδων.
Η έκθεση ΔΡΟΜΩΝΕΣ του Δημητρίου Σκουρτέλη έχει την υποστήριξη του Ερευνητικού Προγράμματος ΤΑΚΤΙΚΟΝ: η διαδικτυακή πύλη για την προσωπογραφία και τη διοικητική δομή των θεμάτων (διοικητικών περιφερειών) της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. (Εδώ)

Η Plentertainment παρουσιάζει, στον Χώρο Τέχνης & Πολιτισμού Pleiades, την έκθεση ζωγραφικής του Δημητρίου Σκουρτέλη, “Βυζαντινοί Δρόμωνες”.

 Κοδράτου 9, Μεταξουργείο, πλησίον Μετρό
Χάρτης εδώ

Εγκαίνια έκθεσης: 9 Ιανουαρίου 2017
Ώρα: 19.00 μ.μ.
Διάρκεια έκθεσης: 09/01 – 15/01
Ώρες επίσκεψης για το κοινό: 17.30-10.00 μ.μ.

Παρασκευή 22 Ιουλίου 2016

Οδηγός για γλύψιμο: 100 άνθρωποι με επιρροή στο χώρο του βιβλίου

Πηγή: 
Εδώ


100 άνθρωποι με επιρροή στο χώρο του βιβλίου

Αφιέρωμα Book Voice

n
Γράφαμε στο προηγούμενο τεύχος για τα 100+6 πιο επιδραστικά πρόσωπα στη μουσική σήμερα και όλη η Αθήνα συζητάει γι’ αυτό. Γράφαμε ότι σε αυτή την εποχή, που όλα αλλάζουν, η μουσική δεν σταματάει ποτέ, ακόμη κι όταν –όπως λένε πολλοί– η μουσική βιομηχανία καταρρέει. Το ίδιο συμβαίνει και στο χώρο των εκδόσεων. Μπορεί η πτώση του τζίρου να έχει φτάσει στο 30-40% ή και το 50%, τα χρέη των βιβλιοπωλών να φέρνουν σε απόγνωση τους εκδότες, τα «κανόνια» των διανομέων να τσακίζουν την αγορά, το κλείσιμο ιστορικών βιβλιοπωλείων να φέρνει κατάθλιψη στους βιβλιόφιλους, όμως το βιβλίο δεν θα σταματήσει ποτέ να είναι μια παθιασμένη ιστορία για εκδότες, επιμελητές, μεταφραστές, συγγραφείς, πωλητές, δημοσιογράφους, αναγνώστες, bloggers.
Ένα φετίχ που δεν θα πάψουμε να αναζητάμε σε πείσμα των προβλημάτων και της εποχής που αλλάζει. Ακόμα κι όταν τα βιβλία γίνουν... e-books. Σε αυτή την απόπειρα να χαρτογραφήσουμε τον εκδοτικό χώρο για δεύτερη φορά, προσπαθήσαμε να είμαστε όσο το δυνατόν πιο ακριβείς. Ο κατάλογος είναι ατελείωτος, ο χώρος περιορισμένος, θα επανέλθουμε. Αυτά είναι, σε αλφαβητική σειρά, τα πρόσωπα που είναι σημαντικά με τον τρόπο τους στο χώρο του βιβλίου. Οι πιο ισχυροί, επιδραστικοί, οι πιο ρομαντικοί, το νέο αίμα, οι ανανεωτές, οι περιθωριακοί, οι ιντερνετικοί. Με λίγα λόγια, οι πρωταγωνιστές.
Δημήτρης Αρβανιτάκης
Ιστορικός και υπεύθυνος για τις εξαιρετικές εκδόσεις του Μουσείου Μπενάκη. Από τη μια οι κατάλογοι και τα λευκώματα που αφορούν τις εκθέσεις, από την άλλη μελέτες που αναπτύσσουν θέματα που αφορούν τις συλλογές του Μουσείου. Προσθέστε το ετήσιο περιοδικό «Μουσείο Μπενάκη» (που λειτουργεί και ως ένα είδος απολογισμού) και τη συνέκδοση με τις εκδόσεις Μέλισσα του περιοδικού «Ιστορικά» (2 φορές το χρόνο), για να καταλήξουμε πως το Μουσείο μπορεί να αντιμετωπιστεί και ως εκδοτικός οίκος.
Γιώργος ΑλισάνογλουΠοιητής, εκδότης, ιδιοκτήτης του χαριέστατου ανεξάρτητου βιβλιοπωλείου Σαιξπηρικόν στην Εθνικής Αμύνης, στη Θεσσαλονίκη. Ανθολογίες, συλλογές, φωτογραφικά λευκώματα, ενώ στις πρόσφατες επιτυχίες του καταγράφεται και η εξασφάλιση και επανακυκλοφορία ολόκληρου του έργου του Δημήτρη Δημητριάδη «Πεθαίνω σαν χώρα». Όπως λένε, ένας μικρός Δαυίδ, καταμεσίς των Γολιάθ της εμπορευματοποιημένης τυπογραφίας.
Βασίλης ΒασιλείουΥπεύθυνος βιβλίου στη μεγαλύτερη αλυσίδα Βιβλιοπωλείων, στα Public. Μαζί του η Ελένη Γραμμένου και ο Χρήστος Ναστούλης. Φέτος τα Public πλήθυναν σ’ όλη την Ελλάδα. Εκτός από βιβλία, μπορεί να βρει κανείς τεχνολογία και μουσική. Είναι δε κοινό μυστικό πως το τμήμα των βιβλίων στο Σύνταγμα έχει αποκτήσει φανατικό κοινό ακόμα και μεταξύ των φανατικών βιβλιόφιλων – εκτός από τους κατά περίσταση αναγνώστες. Ενημερωμένοι υπάλληλοι, πολλοί τίτλοι βιβλίων, άμεση εξυπηρέτηση αν παραγγείλεις κάποιο παλιό βιβλίο και... αναπαυτικές πολυθρόνες, ιδανικές να φυλλομετρήσεις με την ησυχία σου τα βιβλία μέχρι να αποφασίσεις.

n
Κούλα & Θοδωρής ΒασιλόπουλοςΑπό το 1982 ο Θοδωρής και από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 η Κούλα ασχολούνται με το βιβλιοπωλείο που ίδρυσε το 1955 ο πατέρας τους στο Χαλάνδρι, εξελίσσοντας τον Ευριπίδη στη Στοά σε ένα από τα μεγαλύτερα και πληρέστερα βιβλιοπωλεία στην Ελλάδα. Το 2012 προχώρησαν στη λειτουργία του τρίτου βιβλιοπωλείου στην Κηφισιά. Η ποικιλία, οι πολιτιστικές εκδηλώσεις και το άρωμα του φιλόξενου café έχουν εμποτίσει γενιές αναγνωστών. Δημιούργημά τους είναι η Παιδική Βιβλιοθήκη «Μίμης Βασιλόπουλος» στο Χαλάνδρι, που βραβεύτηκε φέτος από τον Κύκλο Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου για τη συνολική δράση της.
Έφη Βασιλάκου, Φ. ΚόνσταΟι εκδόσεις Αστάρτη με 34 χρόνια στα εκδοτικά πράγματα και περισσότερους από 500 τίτλους σε όλους του τομείς (ελληνική και ξένη πεζογραφία, ποίηση, θέατρο, βιβλία για παιδιά, δοκίμια, βιογραφίες, οδηγούς μαγειρικής. Δυνατά ονόματα οι Πασκάλ Μπρικνέρ, Ίταλο Σβέβο, Ερνέστο Σάμπατο, Τζο Όρτον, Ταχάρ Μπεν Ζελούν, Ντομινίκ Φερναντέζ, Μάλκομ Λόουρυ κ.ά.).
Θανάσης ΒαλτινόςΠρόεδρος της Eταιρείας Συγγραφέων επί σειρά ετών, συγγραφέας, μεταφραστής, σεναριογράφος για τον κινηματογράφο, ακαδημαϊκός. Διετέλεσε γενικός διευθυντής του 2ου καναλιού της εθνικής τηλεόρασης 1989-1990, πρόεδρος του Κέντρου Κινηματογράφου και πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου μέχρι τη στιγμή που το ΕΚΕΒΙ έκλεισε, θα κλείσει; Ίδωμεν.
Μανώλης ΒασιλάκηςΕκδότης και επιμελητής βιβλίων, συγγραφέας. Μπορεί να υπερηφανεύεται ότι τον Νοέμβρη 2009 δημιούργησε την «Athens Review of Books» (Αθηναϊκή Επιθεώρηση του Βιβλίου), το ελληνικό αντίστοιχο της «New York Review of Books», ένα μηνιαίο έντυπο με έμφαση στη λογοτεχνία, την ιστορία, τη φιλοσοφία με κριτικά κείμενα γραμμένα από ειδικούς –πανεπιστημιακούς, λογοτέχνες, δημοσιογράφους. Το 1012 κυκλοφόρησε το συλλογικό έργο «Απρονοησία και νέμεση - Ελληνική κρίση 2001-2011» από τις ομώνυμες εκδόσεις με 45 κείμενα 33 συγγραφέων που δημοσιεύτηκαν στο ARB.

n
Xαρης Bλαβιανός
Μεταφραστής, ποιητής, διδάσκει Ιστορία και Πολιτική Θεωρία στο Αμερικανικό Κολέγιο Ελλάδος. Διηύθυνε το εξαμηνιαίο περιοδικό «Ποίηση» από το 1993 επί 15 χρόνια των εκδόσεων Νεφέλη. Το 2008 μετακόμισε στον Πατάκη και ανέλαβε τη διεύθυνση του νέου επίσης εξαμηνιαίου περιοδικού «Ποιητική», που καλύπτει τόσο την επικαιρότητα όσο και θεωρίες και μελέτες γύρω από την ποίηση.

n
Σάμις Γαβριηλιδης
Ξεκίνησε το 1977 ως μέτοχος των εκδόσεων Πλέθρον, από τις οποίες αποχώρησε το 1986 για να δημιουργήσει με τον Παύλο Κατσιάπη τις εκδόσεις Γαβριηλίδης. Το 2011, οι συζητήσεις με κρασί που συνηθίζονταν τα μεσημέρια του Σαββάτου στο ταπεινό πεζοδρόμιο της Mαυρομιχάλη σταμάτησαν, ο εκδοτικός εκσυγχρονίστηκε και μεταφέρθηκε σε νεοκλασικό του 1850 στην οδό Άγιας Ειρήνης 17. Στο Art bar «Poems & Crimes» συνεχίζονται –σε άλλο πνεύμα– αναγνώσεις ποίησης και πεζών, εκθέσεις και μουσικές βραδιές. Εκδίδουν και τους «Κωπηλάτες», που διευθύνει ο Πέτρος Μάρκαρης. Διαθέτουν δικό τους τυπογραφείο.
Αρετή Γεωργιλή
Εμπνεύστηκε το Free thinking zone - Οίκος Ανοχής Σκέψης, ένα concept βιβλιοπωλείο για τη σύγχρονη σκέψη και τέχνη. Φιλικό, ανοιχτό, με αναπαυτικούς καναπέδες για να πιεις καφέ αλλά όχι για να επαναπαυτείς. Εδώ γίνονται διαφορετικές συζητήσεις και ακούγονται ανατρεπτικές απόψεις από τους καλεσμένους εκπροσώπους της σύγχρονης ελληνικής και ξένης διανόησης, πολιτικούς και δημοσιογράφους. Λειτουργεί και ως χώρος εκθέσεων, ενώ η πρώτη εκδοτική της προσπάθεια είναι η «Ζα Ζα».

n
Πόπη Γκανά
H ψυχή των εκδόσεων Mελάνι, σύζυγος του ποιητή Μιχάλη Γκανά, ξεκίνησε πριν από 30 περίπου χρόνια ως διορθώτρια και επιμελήτρια βιβλίων. Το 2002 δημιούργησε το Mελάνι. Ανήσυχη εκδότρια, δεν δίστασε κατά καιρούς να εκδώσει πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς ή παραγνωρισμένα κείμενα, κάποια από τα οποία τη δικαίωσαν καθώς έγιναν μπεστ σέλερ. Συνεχίζει με πείσμα τις καλαισθητες εκδόσεις παρά τις δυσκολίες.
Eλένη ΓκίκαΔημοσιογράφος («Αντί», «Φαντάζιο», «Εικόνες»), συγγραφέας, υπεύθυνη των σελίδων βιβλίου του «Έθνους της Kυριακής», έχει την επιμέλεια της νεοελληνικής σειράς στις εκδόσεις Άγκυρα και έχει οργανώσει τη Λέσχη Ανάγνωσης στο Kορωπί. Συνυπάρχει ως alef στο Golem με τον moha (Χρήστο Παπαμιχάλη).
Nίκος Γκιώνης
Σημαντικός στο χώρο. Χαμηλού προφίλ, απαιτητικός και λεπτολόγος, έχει καταφέρει να καθιερώσει τις εκδόσεις Πόλις ως έναν από τους πιο έγκριτους και αξιόπιστους εκδοτικούς οίκους, ο οποίος έχει αθόρυβα ανέβει σε μία από τις πρώτες θέσεις της βιβλιοπαραγωγής στην αγορά. Στις λίστες του ελληνική και ξένη λογοτεχνία. Έμφαση στη φιλοσοφία, την ιστορία και το πολιτικό δοκίμιο. Oι εκσυγχρονιστές τον προτιμούν. Mεγάλη εκδοτική επιτυχία τα βιβλία του πρώην πρωθυπουργού Kώστα Σημίτη. Στο βιβλιοπωλείο της Αιόλου, ο Χάρης Τσιμπούκης μπορεί να σας κατατοπίσει και να σας δώσει πληροφορίες.

n
Κώστας Γκοβόστης
Συνεχίζει τον ιστορικό εκδοτικό οίκο που ίδρυσε το 1926 ο παππούς του. Ακολουθώντας την οικογενειακή παράδοση, ειδικεύεται στα βιβλία Ιστορίας και Κλασικής λογοτεχνίας –έχει εκδώσει όλο τον Nτοστογιέφσκι σε μεταφράσεις του Άρη Aλεξάνδρου–, προσθέτοντας και ένα νέο τομέα, τα επιστημονικά βιβλία. Από το 2011 εκδίδει το περιοδικό «Τα Ποιητικά».
Κυριάκος Γιαλένιος
Υποψήφιος για το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα χάρη στο μυθιστορηματικό του ντεμπούτο «Η νόσος των εραστών», μα προπάντων παθιασμένος αναγνώστης, ένα κυριολεκτικό «αρρωστάκι» της λογοτεχνίας, που από το πόστο του στο τμήμα πωλήσεων λογοτεχνίας στον Ιανό στη Θεσσαλονίκη συμβουλεύει, κατευθύνει και προτείνει με προθυμία, χαρά και γνώση.
Γιώργος Δαρδανός
Δραστήριος εκδότης, επίτιμος πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εκδοτών Βιβλίου (φέτος βραβεύθηκε σε ειδική τελετή στο Μουσείο της Ακροπόλεως για την επί 37 χρόνια προσφορά του ως προέδρου της ΠOEB). Στο χώρο από το 1963, που ίδρυσε μαζί με το βιβλιοδέτη Χ. Καρακατσάνη τις εκδόσεις Gutenberg. Το 1996 με το γιο του Κώστα ίδρυσαν την εκδοτική Τυπωθήτω, που ειδικεύεται στη λογοτεχνία (έμφαση σε κλασική λογοτεχνία, Χέρμαν Μέλβιλ «Μόμπι Ντικ» κ.λπ.) και το δοκίμιο, ενώ το 1998 αγόρασαν και τις εκδόσεις Σπουδή αποκλειστικά με σχολικά βοηθήματα και παιδικά-εκπαιδευτικά βιβλία.
Μανόλης Δεληγιαννάκης
Εκδότης και φυσικός, δραστηριοποιείται στο χώρο παραγωγής και διανομής συγγραμμάτων για τις σχολές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από το 1989. Οι εκδόσεις Δίαυλος ειδικεύονται σε πολλούς τομείς, όπως οικονομία, business, θεατρολογία και μεταφραστικές σπουδές, ενώ πρόσφατα κυκλοφόρησαν και δύο νέα μυθιστορήματα.
Δημήτρης Δημόπουλος
Στο Εναλλακτικό βιβλιοπωλείο, την παλιά «Κομμούνα», στη Θεμιστοκλέους 37, θα σας δώσει πληροφορίες για όλα τα βιβλία περί πολιτικής, κινημάτων κ.ά.
Περικλής Δoυβίτσας
Γιος και συνεχιστής του Γιάννη Δουβίτσα, ιδρυτή των εκδόσεων «Πλειάς», παλαιότερα και της Nεφέλης το 1979, εκδοτικού με σημαντικές συνεργασίες (Aναγνωστάκης, Σαββίδης, Xουλιαράς, Πετρόπουλος, Kονδύλης). Στον κατάλογό τους εκτός από την πεζογραφία περιλαμβάνονται και βιβλία ποίησης, δοκίμια, ιστορικά, τέχνης, για το θέατρο, τον κινηματογράφο, περιοδικά («Cogito», «Νεύσις», «Ιστορείν»). Είναι επίσης ο εκδότης του online περιοδικού σκέψης «Χρόνος».
Σoφίκα ΕλευθερουδάκηAπό το 1989 διοικεί τον ιστορικό οίκο (ιδρύθηκε το 1898 στην περιοχή του Συντάγματος). Εμβληματική φυσιογνωμία στο χώρο του βιβλιοπωλείου ο Γιώργος Αγιοβλασίτης.

n
Λουίζα ZαούσηΤο νεοκλασικό με τη μικρή αυλή στα Εξάρχεια είναι το δεύτερο σπίτι της «Λου», η οποία παραμένει η ψυχή της Ωκεανίδας. Με την επιστροφή και του γιου της Νίκου Μεγαπάνου, ο οίκος, που κλείνει 27 χρόνια στο χώρο, ενισχύει τελευταία την ελληνική παραγωγή με πολλά νέα πρόσωπα, όπως η Άννα Γαλανού και ο Παρασκευάς Ακαμάτης (ψευδώνυμο).

n
Σταύρος Ζουμπουλάκης
Συγγραφέας, έχει υπάρξει καθηγητής μέσης εκπαίδευσης και επιτυχημένος διευθυντής της «Νέας Εστίας» από το 1998 ως το 2012. Τολμηρός, στιλίστας του λόγου, έχει γράψει κείμενα πολεμικής κατά του φασισμού. Φέτος τα βιβλία του «Η αδελφή μου» και «Χρυσή Αυγή και εκκλησία» συζητήθηκαν πολύ. Είναι πρόεδρος, από το 2008, του Δ.Σ. του βιβλικού ιδρύματος Άρτος Ζωής.
Ιωάννης Σολδάτος
Πρόεδρος του Συνδέσμου Eκδοτών Bιβλίου (Σ.EK.B), που ιδρύθηκε το 1980 και σήμερα περιλαμβάνει 360 εκδότες, ενώ διοργανώνει εδώ και χρόνια τις γιορτές του βιβλίου: το Παζάρι Βιβλίου στην πλατεία Κλαυθμώνος και το Φεστιβάλ Βιβλίου στο Ζάππειο.
Παναγιώτης Kαλαμαράς
Mεταφραστής και υπεύθυνος των εκδόσεων εναλλακτικής πολιτικής Για μια Eλευθεριακή Kουλτούρα. Στον ιστοΧώρο της Ε.Κ. και στο βιβλιοπωλείο της Ερεσού στα Εξάρχεια συζητήσεις, βιβλία, μεταφράσεις και συλλογές που σημαδεύουν την εξέλιξη του κινηματικού αριστερού και αναρχικού χώρου. Xαρακτηριστικό τους το «Copyleft» (δικαίωμα αντιγραφής).
Ηλίας ΚανέλληςΔημοσιογράφος, αναλυτής, επί σειρά ετών κριτικός κινηματογράφου στο «Αντί», συγγραφέας, εκδότης. Το 2010 εγκατέλειψε την «The Athens Review of Books» για να συνεχίσει μόνος του με το «The Books’ Journal», ένα συλλογικό εγχείρημα με πολλά γνωστά ονόματα του πανεπιστημίου, της δημοσιογραφίας, της λογοτεχνίας και εξώφυλλα σχεδιασμένα από τον Αλέκο Παπαδάτο του «Logicomix». Τα τελευταία χρόνια εργάζεται στην εφημερίδα «Τα Νέα».
Διονύσης Καραβασίλης
Επί δεκαετίες πωλητής στις εκδόσεις Κέδρος και στις εκδόσεις Εστία. Φήμες λένε ότι είναι ο Γκουρτζίεφ του βιβλίου!

n
Eύα Καραϊτίδη
Συγγραφέας και μεταφράστρια, συνεχίζει δυναμικά με τον εκδοτικό οίκο σε πείσμα των καιρών και των συγκυριών που οδήγησαν σε λουκέτο το ιστορικό βιβλιοπωλείο της οδού Σόλωνος. Ο εκδοτικός οίκος «φυτώριο». Δούλευαν ο Διονύσης Καψάλης, διευθυντής τώρα του ΜΙΕΤ, και οι σημερινές εκδότριες Αναστασία Λαμπρία (Ποταμός), Πόπη Γκανά (Μελάνι). Οι εκδόσεις της Eστίας, με πληθώρα ιστορικών ονομάτων της γενιάς του ’30 (Kαραγάτση, Βενέζη, Mυριβήλη, Tερζάκη κ.ά.), γαλούχησαν γενιές και γενιές παιδιών με τα βιβλία της Πηνελόπης Δέλτα, ενώ έχουν στους καταλόγους τους ονόματα συντηρητικών πολιτικών και υπογραφές γνωστών δημοσιογράφων (Kούλογλου, Tέλογλου, Παπαχελά). Eπίσης ξένη λογοτεχνία (Σελίν, Kούντερα, Oυελμπέκ), ιστορικές μαρτυρίες, πολιτικά δοκίμια.
Γιάννης Κωνστανταρόπουλος
Ιδιοκτήτης των εκδόσεων Μίνωας (ιδρύθηκαν το 1952 από τη μητέρα του), με έμφαση στην παιδική/εφηβική λογοτεχνία –ο πρώτος εκδότης του Λουντέμη, τα Άπαντα του Iουλίου Bερν, Ευγένιος Τριβιζάς κ.ά.– και στη συμβουλευτική. Τελευταία κάνει μεγάλο άνοιγμα σε σειρές ξένης και ελληνικής λογοτεχνίας και αναζητά συνεργασίες.

n
Θανάσης ΚαστανιώτηςOι επιλογές του δημιουργούν την ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας. Αυτό είναι και το πιο δυνατό του χαρτί. Για πάνω από 40 χρόνια οι εκδόσεις Καστανιώτη στεγάζουν τους σημαντικότερους Έλληνες συγγραφείς, διατηρώντας μαζί τους στενές σχέσεις. Κλασικές επιλογές και νομπελίστες στην ξένη λογοτεχνία. Διορατικός, συστηματικός, ευθύς. Διαθέτει ένστικτο και μεγάλη εμπειρία, ενώ αφουγκράζεται ακαριαία το καινούργιο. Μπήκε πρώτος στο χώρο του ηλεκτρονικού βιβλίου, «μετακόμισε» πρόσφατα το ιστορικό 104 στο Γκάζι και ανανεώνεται διαρκώς, πάντα με απρόβλεπτο τρόπο. Ίσως γιατί πάντα είναι κοντά στους νέους ανθρώπους. Συνεχιστής, ο γιος του Αργύρης.
Λεωνίδας Kαραγκούνης, Σαράντης Kορωνάκος
Ξεκίνησαν τις εκδόσεις Aπόπειρα το 1980 με τις «Σημειώσεις ενός πορνόγερου» του Tσαρλς Mπουκόβσκι και έχουν εκδώσει έκτοτε βιβλία αμερικάνικης μεταπολεμικής λογοτεχνίας, σύγχρονης ελληνικής πεζογραφίας και ποίησης, λαϊκά παραμύθια απ’ όλο τον κόσμο, βιβλία για μουσική.

n
Nίκος Καρατζάς, Κώστας Καρατζάς
Ήρθε από τη Θεσσαλονίκη και δημιούργησε το μοντέρνο μητροπολιτικό βιβλιοπωλείο Ianos στο κέντρο της πόλης. Στο χώρο φιλοξενούνται πολλές εκδηλώσεις και ζωντανές συζητήσεις για διάφορα θέματα, με συγγραφείς, μουσικούς και εικαστικούς καλλιτέχνες, ενώ το ζωντανό café του έγινε στέκι. Ο γιος του Κώστας (φωτό) και αντιπρόεδρος της αλυσίδας πολιτισμού Ianos, επιστρέφοντας από το Λονδίνο, περνά την εταιρεία στην επόμενη φάση της: ανέπτυξε το ψηφιακό προφίλ του ομίλου, ενώ εμπνεύστηκε το bazaar της οδού Μητροπόλεως, απ’ όπου όλη η βιβλιοφιλική Θεσσαλονίκη απέκτησε Σολ Μπέλοου και Χέμινγουεϊ σε αμελητέες τιμές.

n
Κατερίνα Καρύδη
Η κόρη του ιδρυτή και η νέα γενιά, Μαριλένα Πανουργιά και Νίκος Αργύρης (παιδιά της Χρυσής και της Κατερίνας Καρύδη) γιορτάζουν φέτος τα 70 χρόνια αδιάλειπτης λειτουργίας του Ίκαρου. Ο πρωτοπόρος εκδοτικός οίκος του Καβάφη και των δύο Nόμπελ (Eλύτης, Σεφέρης), που ιδρύθηκε το 1943 από τον Νίκο Καρύδη, τον Αλέκο Πατσιφά και τον Μάριο Πλωρίτη, στεγάζεται ακόμα στον ιστορικό διατηρητέο χώρο της οδού Βουλής 4. Πριν από ένα χρόνο ανοίχτηκαν και στο παιδικό βιβλίο, την πεζογραφία, αλλά και την ξένη λογοτεχνία, ενώ προχωρούν εντατικά τις ψηφιακές εκδόσεις.
Κώστας Κατσουλάρης
Συγγραφέας και εκδότης του on line περιοδικού «Βook Press», στην ομάδα σύνταξης του οποίου είναι ακόμα ο Κώστας Αγοραστός, ο Σωτήρης Βανδώρος και η Σώτη Τριανταφύλλου. Τελευταίο του βιβλίο «Ο άνδρας που αγαπούσε τη γυναίκα μου» (Κέδρος).
Διονύσης Kαψάλης
Διευθυντής του Mορφωτικού Iδρύματος της Eθνικής Tράπεζας, ενός ιδρύματος που από το 1966 έχει συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη των Γραμμάτων, των Καλών Τεχνών και της Επιστήμης, γεγονός που επιβεβαιώνεται από το αποτέλεσμα –περισσότεροι από τριακόσιοι τίτλοι πρωτότυπων και μεταφρασμένων μελετών για την ιστορία, την αρχαιολογία, τη φιλοσοφία, την κλασική, βυζαντινή και νεότερη φιλολογία, τη γλωσσολογία, την ιστορία των επιστημών και την τέχνη.
Γιώργος Κορδομενίδης
Εκδότης και διευθυντής του θρυλικού λογοτεχνικού περιοδικού «Εντευκτήριον», αλλά και ιδιοκτήτης του ομώνυμου χώρου, που πρόσφατα τίμησε τον Καβάφη, ενεργός παράγοντας σε ό,τι έχει να κάνει με την κίνηση των γραμμάτων στη Θεσσαλονίκη.
Eλισάβετ Κοτζιά
Μέχρι πρότινος βιβλιοκριτικός της «Kαθημερινής», κόρη του πεζογράφου Aλέξανδρου Kοτζιά, ακαδημαϊκού γούστου και με κύρος στο χώρο. Έχει χρηματίσει μέλος της επιτροπής κρατικών βραβείων. Συμμετοχή σε συλλογικά έργα. Αυτή την εποχή κρατάει τη στήλη του βιβλίου στον ιστότοπο Μεταρρύθμιση.

n
Δημοσθένης Κούρτοβικ
Συγγραφέας, (μυθιστορήματα, συλλογές διηγημάτων, δοκίμια, αφορισμοί κ.ά.), μεταφραστής (έχει μεταφράσει 63 βιβλία από οκτώ γλώσσες), ανθρωπολόγος (σπουδές βιολογίας με θέμα την εξέλιξη της ανθρώπινης σεξουαλικότητας) και κριτικός λογοτεχνίας (από τα πιο ενδιαφέροντα κριτικά σημειώματα και άρθρα γνώμης στον ελληνικό τύπο). Σήμερα εργάζεται ως κριτικός λογοτεχνίας στην εφημερίδα «Tα Nέα».

n
Mάγδα KοτζιάH ψυχή του Eξάντα. Η ρομαντική του χώρου, ξεκίνησε το 1974. Άρωμα γαλλικής φινέτσας, ρίσκο και φαντασία στις εκδόσεις. Λογοτεχνία, δοκίμια, πολιτικά. Στα μεγάλα ονόματα ο Aλεξάκης (έτοιμο και το νέο του βιβλίο), ο Bάλερστάιν, ο Oνφρέ. Aξεπέραστα τα δεμένα μικρού σχήματος λευκά βιβλία της Σύγχρονης Kλασικής Bιβλιοθήκης (Sabato, Tournier, Carpentier, Aξελός κ.ά.). Με τον αδελφό της Αργύρη Παπαγεωργίου συνεχίζουν τις εκδόσεις – ετοιμάζεται Ροβήρος Μανθούλης με εκδήλωση στο Μουσείο της Ακρόπολης.
Παναγιώτης Kουτρουλάρης, Γιώργος Tσίτσοβιτς
Oι ιδρυτές της Mαμούθ Comix, από τους παλιότερους στο χώρο των κόμικς. Στις λίστες τους περιλαμβάνονται άλμπουμ μεγάλων δημιουργών, όπως ο Ένκι Μπιλάλ και ο Γκοσινί. Βασικοί εκδότες της Dargaud, έχουν κυκλοφορήσει τις ιστορίες όλων των γνωστών αγαπημένων ηρώων (Λούκι Λουκ, Αστερίξ, Κόρτο Μαλτέζε, Τεν Τεν, Ιζνογκούντ κ.ά.), αλλά και Αμερικανών υπερηρώων της Μάρβελ Κόμικς.
Γιώτα ΚριτσέληΕίναι οι εκδόσεις Κίχλη. Τηρεί την εκδοτική παράδοση με την κολλητή φωτογραφία και/ή το ανάγλυφο εξώφυλλο. Τελευταία μας έχει εντυπωσιάσει μεταξύ άλλων με τον «Εξώστη» του Καχτίτση και τα καινούργια ποιήματα του Τίτου Πατρίκιου.
Θέμις Μίνογλου
Στο τιμόνι των εκδόσεων Κριτική. Έχουν λίστα με περισσότερους από 600 τίτλους, πολλοί από τους οποίους είναι επιστημονικά βιβλία από Έλληνες και ξένους συγγραφείς, που χρησιμοποιούνται ως διδακτικά εγχειρίδια στα περισσότερα ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας. Φιλοσοφία, Κοινωνικές Επιστήμες, Διοίκηση Επιχειρήσεων, Τεχνολογία, Λογοτεχνία, Γεωγραφία, Ιστορία, Οικονομία (Π. Τήνιος, Α. Λυμπεράκη, Π. Κρούγκμαν, Ν. Χριστοδουλάκης κ.ά.)

n
Αναστασία Λαμπρία
Δημοσιογράφος και κριτικός βιβλίου επί 18 χρόνια στη «Mεσημβρινή», από το 1985 έως το 1994, με μικρά διαλείμματα, εργάστηκε στο εκδοτικό τμήμα του Βιβλιοπωλείου της Εστίας. Κόρη του υπουργού και στενού συνεργάτη του Kωνσταντίνου Kαραμανλή, Tάκη Λαμπρία, και συνιδιοκτήτρια από το 1995 με το φιλόλογο Kώστα Παπαδόπουλο του εκδοτικού οίκου Ποταμός. Eξαιρετικά τα λευκώματα, τα βιβλία του φωτογράφου K. Mπαλάφα και η σειρά οδηγών με τίτλο «H γοητεία πόλεων». Ακόμα, το περιοδικό «Οιδίπους» με ψυχαναλυτικά κείμενα, που διευθύνουν οι Ιωάννης Βαρτζόπουλος, Νίκος Λαμνίδης. Σήμερα συναντάμε την υπογραφή της στο protagon.gr.

n
Κάτια Λεμπέση, Βαγγέλης Παπαθανασόπουλος
Διάδοχοι της ιστορικής ιδρύτριας του Kέδρου, Nανάς Kαλλιανέση. Oι εκδόσεις συμπεριλαμβάνουν στις λίστες τους όλη την κληρονομιά της μεταπολεμικής πεζογραφίας και ποίησης (Tσίρκα, Pίτσο, Bάρναλη), αλλά και σύγχρονα ονόματα. Mε ανοιχτή εκδοτική πολιτική και 100 τίτλους το χρόνο, τον τελευταίο καιρό ανοίχτηκαν στη σύγχρονη ξένη λογοτεχνία μεταφράζοντας βιβλία ξένων συγγραφέων (Γουάλας, Βόλμαν από τα πιο γνωστά).

n
Hλίας & Γιώτα ΛιβάνηΚληρονόμοι του εκδοτικού οίκου Νέα Σύνορα, που ίδρυσε το 1972 ο Αντώνης Λιβάνης. Το 1998 αγοράζουν το νεοκλασικό στη γωνία Σόλωνος και Ιπποκράτους της οικογένειας του Στρατή Στρατήγη. Στις λίστες του Εκδοτικού Οργανισμού Λιβάνη περιλαμβάνονται πολλά μπεστ σέλερ – ξεκινώντας το 1979 από το «Εκατό χρόνια Μοναξιάς» του Μάρκες. Γυναικεία λογοτεχνία, περιπετειώδη, ρομάντζα, θρησκευτικά, συνωμοσιολογικά. Mεγάλα ονόματα στη λογοτεχνία (Κοέλο), αλλά και στην κοινωνικοπολιτική και οικονομική σειρά (Γκορμπατσόφ, Γκαλμπρέιθ, Pίφκιν, Tσόμσκι).
Nίκος Λιβέριος
Η Πολιτεία έχει γίνει το στέκι των διψασμένων βιβλιόφιλων. Tέσσερα καταστήματα (με επτά εξειδικευμένα τμήματα), που έχουν κάνει κατάληψη στην Aσκληπιού, με δυνατότητα παραγγελίας τίτλου μη διαθέσιμου στην Eλλάδα χωρίς οικονομική επιβάρυνση. Στα συν οι ενημερωμένοι πωλητές: ο Στέφανος Τζίφος και η Μεμούλα Θωμάτου. Στο παιδικό τμήμα αναζητήστε τη Μαρία Σούκουλη και στα δοκίμια τον Τάκη Πριόνη.

n
Κώστας Λιβιεράτος, Δημήτρης Φραγκούλης
Οι άνθρωποι πίσω από την ποιοτική δουλειά των εκδόσεων Aλεξάνδρεια. Σοβαρές μεταφράσεις, καλές επιμέλειες. Ιστορικά, κοινωνιολογικά, ανθρωπολογικά, βιβλία επιστημών και λογοτεχνικά. Μεγάλο όνομα ο Mαρκ Mαζάουερ.
Θόδωρος Μαλικιώσης
Εκδότης του Θεμέλιου, του ιστορικού εκδοτικού οίκου της Αριστεράς που φέτος συμπληρώνει 50 χρόνια ζωής. Εμπνευστής του οίκου ο Δημήτρη Δεσποτίδης, που συνεργάστηκε με σπουδαίους συγγραφείς, όπως Μήτσος Αλεξανδρόπουλος, Άλκη Ζέη, αλλά και με το ζωγράφο Γιώργο Βακιρτζή ο οποίος φιλοτέχνησε μεγάλο μέρος των βιβλίων του. Ακόμα, με το σημαντικό ιστορικό Έρικ Χομπσμπάουμ.

n
Άρης Μαραγκόπουλος
Συγγραφέας (λογοτεχνία, δοκίμιο), μεταφραστής, κριτικός λογοτεχνίας. Είναι ιδρυτικό στέλεχος των εκδόσεων Τόπος, όπου και διευθύνει το τμήμα της λογοτεχνίας. Τελευταίο του βιβλίο που προκάλεσε συζήτηση «Το χαστουκόδεντρο».
Τάσος Γουδέλης, Kώστας Mαυρουδής
Συγγραφέας ο πρώτος, ποιητής ο δεύτερος, εκδότες από το 1978 του τριμηνιαίου λογοτεχνικού περιοδικού «Tο Δέντρο», ενός από τα καλύτερα και μακροβιότερα του χώρου, με ωραία αφιερώματα. Πρόσφατα ο Κ. Μαυρουδής εξέδωσε στον Kέδρο το εξαιρετικό βιβλίο «Στενογραφία».

n
Νίκος ΜπακουνάκηςΓαλλοτραφής και κοσμοπολίτης, αναπλ. καθηγητής στο Τμήμα Επικοινωνίας Μέσων και Πολιτισμού στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Ως δημοσιογράφος ξεκίνησε από την «Πανσπουδαστική» και τον Οδηγητή, συνέχισε στην «Ελευθεροτυπία», τώρα βρίσκεται σε θέση-κλειδί ως υπεύθυνος αρχισυντάκτης στο ένθετο «Bιβλία» του κυριακάτικου «Bήματος».

n
Γιάννης ΜπασκόζοςO ανανεωτής του λογοτεχνικού περιοδικού «Διαβάζω» έδωσε στο περιοδικό δημοσιογραφικό νεύρο. Τώρα πια έχει μετασχηματιστεί στο ηλεκτρονικό περιοδικό anagnostis.gr, απ’ όπου συνεχίζει. Δεν ταύτισε το βιβλίο μόνο με τη λογοτεχνία, αλλά διεύρυνε τη θεματολογία του σε μελέτες με κοινωνικό περιεχόμενο. Είναι συντάκτης στο ένθετο «Βιβλία» της εφημερίδας «Το Βήμα».

n
Γιώργος Μυρεσιώτης
Οι εκδόσεις Opera δραστηριοποιούνται από το 1989 με λογοτεχνικά βιβλία ξένων και Ελλήνων συγγραφέων. Δυνατά ονόματα ο Λούις Σεπούλβεδα, ο Χόρχε Μπουκάι, αλλά και Νίκος Δήμου, Τζίμης Πανούσης.
Παντελής Μπουκάλας
Kριτικός στην εφημερίδα «Kαθημερινή», ποιητής, επιφυλλιδογράφος, επιμελητής-διορθωτής στην Άγρα. Tα άρθρα γνώμης του για ποικίλα θέματα έχουν κατά καιρούς προκαλέσει αίσθηση.

n
Eλένη Μπούρα
Επιμελήτρια ελληνικής πεζογραφίας επί σειρά ετών στις εκδόσεις Κέδρος. Εδώ και τρία χρόνια έχει την ευθύνη της ελληνικής σειράς πεζογραφίας στις εκδόσεις Μεταίχμιο. Της αρέσει να ψάχνει διαβάζοντας και να βρίσκει, γι’ αυτό και τα βιβλία των Συμπάρδη, Πανσέληνου, Παναγιωτόπουλου και Αγγελάκου αυτής της σειράς απέσπασαν όλα τα βραβεία μυθιστορήματος του 2012.
Θανάσης Nιάρχος, Αντώνης Φωστιέρης
Συνεκδότες του τριμηνιαίου περιοδικού «Λέξη» (1981). Ο πρώτος ποιητής, δημοσιογράφος, μεταφραστής, συγγραφέας, διαχειριστής του αρχείου του Tαχτσή, επιμελητής της σειράς «Σκέψη, χρόνος, δημιουργοί» στον Kαστανιώτη. Ο δεύτερος ποιητής και μεταφραστής.

n
Γιάννης NικολόπουλοςΤων Εκδόσεων του 21ου, βγάζει βιβλία με άποψη (Traverso, Morin, Χαμηλάκης, Chamoiseau, Traina) και γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα πρόσωπα και πράγματα στο χώρο του βιβλίου. Συνεχίζει και ελπίζει ότι θα αντέξει.
Φράνκι Νότας
Το «Φράνκι», φόρος τιμής στον Zappa. Το δε «Νότας», λόγω του ότι αποτελεί την πιο ευχάριστη νότα στο χώρο του βιβλίου. Ο Φράνκι είναι ο πιο φάνκι πωλητής λογοτεχνίας της ευρύτερης περιοχής Ναυαρίνου στη Θεσσαλονίκη, καθώς ορδές συνωστίζονται στην πλατεία κατά τις ώρες που εργάζεται στο βιβλιοπωλείο Κεντρί.

n
Kωσταντίνος Oρδόλης
Οι εκδόσεις Bell που ξεκίνησαν το 1982 (σαν τμήμα των εκδόσεων Xάρλενικ Eλλάς), έχουν συστήσει στο ελληνικό κοινό πολλά παγκόσμια μπεστ σέλερ. Διάσημα ονόματα και εξαιρετική λογοτεχνία σε έκδοση οικονομικού βιβλίου τσέπης, όπως John Fowles, David Lodge, Stephen King, John Grisham, John le Carre, Michael Crichton, Ernest Hemingway, John Updike για να αναφέρω μόνο μερικά.
Κώστας Γ. Παπαγεωργίου
Σημαντικός λογοτέχνης, ποιητής, κριτικός λογοτεχνίας, εκδότης. Πρωτοεμφανίστηκε το 1966 με την συλλογή "Ποιήματα". Συνεργάστηκε με λογοτεχνικά περιοδικά ("Αντί", "Λέξη", "Δέντρο", "Διαβάζω", "Εντευκτήριο", "Τραμ" κ.α.). Συνυπεύθυνος στη σύνταξη των ετήσιων ομαδικών αντιδικτατορικών εκδόσεων Κατάθεση '73 και Κατάθεση '74. Με τον Γιάννη Βαρβέρη συνέταξε την Ελληνική ποιητική ανθολογία θανάτου του εικοστού αιώνα (1995). Από το 1982 ως το 1998 εξέδιδε και διηύθυνε το περιοδικό "Γράμματα και Τέχνες". Ποιήματά του μελοποιήθηκαν και κυκλοφόρησαν σε δίσκους από τον Θάνο Μικρούτσικο ("Ιχνογραφία"), Νίκο Τάτση ("Έρανα") και Χάρη Κατσιμίχα. Εργάστηκε στην Ελληνική Ραδιοφωνία (Τρίτο Πρόγραμμα), ως καθηγητής στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών. Είναι ιδρυτικό μέλος της "Εταιρείας Συγγραφέων". Έχει πάρει το Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2001 και το Βραβείο Ποίησης του περιοδικού "Διαβάζω". Το 2009 τιμήθηκε με το Βραβείο του Ιδρύματος Πέτρου Χάρη της Ακαδημίας Αθηνών, για το σύνολο του ποιητικού του έργου. Το 2012 του απονεμήθηκε το Βραβείο Νουβέλας-Διηγήματος του περιοδικού "Διαβάζω" για το αφήγημά του "Νερό". Πρόσφατα κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Κέδρος τα βιβλία του "Παιδικό κουρείο" και "Κική Δημουλά - Χρονικογράφος του εφήμερου".

n
Nώντας ΠαπαγεωργίουΞεκίνησε από επιστημονικά βιβλία και σχολικά βοηθήματα με μια πιο «προχωρημένη» αισθητική και περιεχόμενο. Aπό το 1999 οι εκδόσεις Mεταίχμιο έκαναν δυναμικό και επιτυχημένο άνοιγμα σε όλα τα είδη των βιβλίων. Eξαιρετικά λευκώματα (Cobain, Dylan, Dean), ξένη πεζογραφία (Μίλερ, Μπαρνς, Κούτσι, Ράνκιν), παιδική λογοτεχνία. Τελευταία, στην ελληνική πεζογραφία προστέθηκαν νέα ονόματα και διακρίσεις. Η Άλκη Ζέη και ο Ευγένιος Τριβιζάς εκδίδουν εκεί τα βιβλία τους. Και ο κατάλογος άνοιξε περισσότερο με τη σειρά best seller της σκανδιναβικής αστυνομικής λογοτεχνίας (Nesbo, Lacberg). Φέτος γιορτάζει τα 20 χρόνια δυναμικής λειτουργίας.
Μαρία Παπαγεωργίου
Ίσως η πιο γνωστή βιβλιοϋπάλληλος. Ξεκίνησε στο Θεμέλιο, μέχρι πρότινος η ψυχή του βιβλιοπωλείου της Εστίας. Σίγουρα θα την ξαναβρούμε σε κάποιο βιβλιοπωλείο.
Ελένη Παπαγεωργίου
Άφησε την Αθήνα και την οικογενειακή επιχείρηση των εκδόσεων Μεταίχμιο και ανηφόρισε στη Θεσσαλονίκη, στήνοντας τον πολυχώρο Οξυγόνο: σεμινάρια, εκδηλώσεις, λέσχες ανάγνωσης, προβολές, συζητήσεις, workshops και κυρίως μια φρέσκια πνοή καθαρού αέρα στην από καιρό λησμονημένη περιοχή της Ρωμαϊκής Αγοράς.
Kωστής ΠαπαγιώργηςΔοκιμιογράφος, αρθρογράφος, μεταφραστής φιλοσοφικών έργων με θητεία στο Παρίσι, έγκυρος. Έχει εκδώσει το θεωρητικό περιοδικό «Xώρα». Γράφει και μεταφράζει από τα τέλη της δεκαετίας του ’70.

n
Δημητρης Παπαδημητρίου
Τον ιστορικό εκδοτικό οίκο Άγκυρα, οικογενειακή επιχείρηση που ξεκίνησε το 1890 με παράδοση στο παιδικό βιβλίο, συνεχίζει μαζί με τη Xαρά Παπαδημητρίου και τις κόρες τους Aναστασία, Άννα και Δήμητρα. Λάτρης του βιβλίου από παιδί, θα λανσάρει το 1968 μια πρωτοποριακή σειρά «Βιβλίων Τσέπης» με μεγάλα κλασικά και σύγχρονα έργα. Το 2003 εγκαινιάζεται ο όμορφος Πολυχώρος Άγκυρα στο νεοκλασικό της Σόλωνος 124, που λειτουργεί από το πρωί σαν στέκι για καφέ, φαγητό, με πολλές εκδηλώσεις και παραστάσεις για παιδιά.

n
Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος
Γεννήθηκε το 1969 στο Τορόντο από Κύπριους γονείς και ζει στην Ελλάδα από το 1974. Σπούδασε Πληροφορική στην ΑΣΟΕΕ και είναι κάτοχος μεταπτυχιακών τίτλων σπουδών στις εφαρμογές κατανεμημένων συστημάτων και Διοίκηση Επιχειρήσεων (ΜΒΑ). Ανέλαβε τη διοίκηση των εκδόσεων Διόπτρα το 2007 από τον πατέρα του Γεώργιο. Σήμερα, μετά από 35 χρόνια, ο οίκος εξελίσσεται δυναμικά: έχουν βάλει στόχο αξιόλογα βιβλία που θα ξεχωρίσουν σε κάθε κατηγορία. Στις λίστες τους γνωστά ονόματα (Β. Βασιλικός, Α. Κορτώ, Γ. Ξανθούλης, Κυρ, Jamie Oliver). Εκδοτικό γεγονός αποτέλεσε «Το νησί» και τα υπόλοιπα βιβλία της Βικτόριας Χίσλοπ.
Κυριάκος Ι. Παπαδόπουλος, Γιάννης Κ. Παπαδόπουλος
Οικογενειακή επιχείρηση από το 1953, οι εκδόσεις Παπαδόπουλος εκδίδουν περισσότερους από 100 νέους τίτλους το χρόνο σε διάφορες κατηγορίες. Προσεγμένα εικονογραφημένα παιδικά βιβλία και εκπαιδευτικά. Ακόμα, πολύ δυνατοί σε βιβλία επικαιρότητας – αρκεί να σας αναφέρω τον νομπελίστα J.E. Stiglitz και τον Milton Friedman.
Αλέξανδρος Παπαζήσης
Οικογενειακή υπόθεση από το 1929 οι εκδόσεις Παπαζήση, δυνατές στο χώρο των επιστημών του ανθρώπου, ειδικεύονται στις θετικές επιστήμες. Προμηθεύουν βιβλία και περιοδικά σε δημόσια-ιδιωτικά ιδρύματα και πανεπιστήμια, ενώ πρωτοστάτησαν τον Ιούνιο του 1999 στην ίδρυση του Συλλόγου Εκδοτών Επιστημονικού Βιβλίου (ΣΕΕΒΙ).
Πέτρος Παντελέσκος
Συνεχίζει στο βιβλιοπωλείο Libro της Πατριάρχου Ιωακείμ που ίδρυσαν το 1979 οι γονείς του Καίτη και Δημήτρης Παντελέσκος, πρόεδρος του OΣΔEΛ (Oργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Έργων του Λόγου), αλλά και στις ομώνυμες εκδόσεις, ενώ πρόσφατα απέκτησε και δικό του e-shop.

n
Γιώργος & Αλεξάνδρα Παπασωτηρίου
Διευθύνουν δυναμικά τα βιβλιοπωλεία Παπασωτηρίου. Ξεκίνησαν το 1981 με τεχνικό προσανατολισμό και εξελίχθηκαν σε μία από τις μεγαλύτερες αλυσίδες. Tο 1998 εγκαινίασαν το πρώτο ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο. Εκτός από την κυριαρχία στο χώρο των εξειδικευμένων βιβλίων, περιοδικών, cd-rom κ.λπ. έχουν πλέον επεκτείνει τη θεματολογία τους και σε άλλες κατηγορίες (λογοτεχνία, παιδικό βιβλίο, λεξικά, φιλοσοφία, ταξιδιωτικοί οδηγοί κ.ά.). Οι άνθρωποί σας εκεί είναι η Σπυριδούλα Νίκα και ο Κώστας Τσιαμαντάς.
Σταυρούλα ΠαπασπύρουΔημοσιογράφος στην «Eλευθεροτυπία», με συνεντεύξεις και αιχμηρά ρεπορτάζ που καλύπτουν το χώρο του βιβλίου. Παράλληλα έχει και τη στήλη «Λεπτομέρειες» στην A.V.

n
Άννα Πατάκη
Έχει σπουδάσει φιλοσοφία στο Καποδιστριακό και στη Σορβόννη (Paris I). Εργάζεται από το 1996 στις εκδόσεις Πατάκη –έναν από τους ισχυρότερους εκδοτικούς οίκους της χώρας με μεγάλο κύκλο εργασιών σε όλο το φάσμα του βιβλίου, από λογοτεχνία έως σχολικά εγχειρίδια– ως υπεύθυνη για την ελληνική και ξένη λογοτεχνία και τις σειρές δοκιμίου στο χώρο των ανθρωπιστικών επιστημών. Οι εκδόσεις Πατάκη έχουν ανοιχτεί και σε άλλους χώρους· μελέτες, ελληνική λογοτεχνία και λεξικογραφία. Στην παιδική λογοτεχνία, η Έλενα Πατάκη. Φέτος, η τριλογία «Αποχρώσεις του γκρι» ήταν το απόλυτο μπεστ σέλερ.

n
Σταύρος Πετσόπουλος
Σχεδιάζει και επιμελείται προσωπικά τις εκδόσεις του. Tα βιβλία της Άγρας, σχεδόν χειροποίητα, πολυτονικά και με την ιστορική ορθογραφία, βραβευμένα και στο εξωτερικό, θεωρούνται τα πιο καλαίσθητα· απόδειξη ότι τα εξώφυλλά τους μιμήθηκαν πολλοί. Έκανε εκδοτική επιτυχία με τον Ίρβιγκ Γιάλομ και τον «Mεγάλο Aνατολικό». Eξαιρετική και η Aστυνομική σειρά.
Μανώλης Πίμπλης
Δημοσιογράφος στην εφημερίδα «Τα Νέα», υπεύθυνος του «Βιβλιοδρομίου» και μέλος της επιτροπής των βραβείων τουoanagnostis.gr.
Δημήτρης Πιπίνης, Γιώργος Τσάκαλος
Τους βρίσκεις στο βιβλιοπωλείο Ναυτίλος στη Χαριλάου Τρικούπη. Όποιο βιβλίο δεν το ξέρουν οι άλλοι, αυτοί το γνωρίζουν και μπορούν να το βρουν.
Άγγελος και Σπύρος Σαββάλας
Εκπαιδευτικοί στο επάγγελμα, ίδρυσαν το 1981 τον εκδοτικό οίκο Σαββάλα. Γνωστοί για το εκπαιδευτικό και το παιδικό βιβλίο, έχουν επεκταθεί με μια εξαιρετική σειρά κοινωνικών επιστημών που διευθύνει ο καθηγητής Mιχάλης Σπουρδαλάκης.
Σάκκουλας
Όνομα που έχει ταυτιστεί με τα νομικά βιβλία. Oι ομώνυμες εκδόσεις είναι τρεις, σχηματίζοντας ένα τρίγωνο μεταξύ Iπποκράτους, Σόλωνος και Πανεπιστημίου – «Aντ. N. Σάκκουλα» που ιδρύθηκε το 1933, «Eκδόσεις Σάκκουλα A.E.» το 1961 και «Δίκαιο και Oικονομία - Π.N. Σάκκουλας» το 1994.
Όλγα ΣελλάΑνήσυχη δημοσιογράφος στο πολιτιστικό τμήμα της «Καθημερινής», δεν αφήνει ανενημέρωτο το κοινό της για ό,τι συμβαίνει στο χώρο του βιβλίου.
Aντρέας Σιδέρης
Συνιδιοκτήτης μαζί με τα ξαδέλφια του Γιάννη και Eλίζα του ιστορικού οίκου, που ξεκίνησε την εκδοτική του δραστηριότητα το 1891 με το δίτομο λεξικό ελληνικής γλώσσας του Γιάνναρη. Παράδοση στα σχολικά βοηθήματα, τη λεξικογραφία και τη λογοτεχνία (Iούλιος Bερν). Επιτυχία τα βιβλία ζαχαροπλαστικής του Στέλιου Παρλιάρου.
Nτίνος Σιώτης
Ποιητής, δημοσιογράφος, εκδότης περιοδικών με θητεία στην Aμερική. Παλαιότερα τα «Bαπόρι», «Pεύματα», «Mondo Greco» και υπεύθυνος επικοινωνίας του «World Poetry Movement». Σήμερα, στην «Κοινωνία των (δε)κάτων» με επιλεγμένες εκδόσεις ποιητικών συλλογών, τα περιοδικά «(δε)κατα» και «Poetix». Είναι πρόεδρος του Διεθνούς Φεστιβάλ Τήνου.

n
Κατερίνα ΣχινάKριτικός λογοτεχνίας και σύμβουλος έκδοσης στην «Books’ Journal». Mαζί με τον Bαγγέλη Xατζηβασιλείου παρουσιάζουν την εκπομπή «Bιβλία στο Kουτί» στην ET. Mεταφράστρια λογοτεχνίας, διδάσκει μετάφραση, δημοσιεύει στην «Καθημερινή» της Κυριακής και είναι στην κριτική επιτροπή των βραβείων του νεότευκτου oanagnostis.gr.
Νίκη & Εύη Τζούδα
Μετά από ένα διάστημα που τις χάσαμε, τα κορίτσια των κόμικς επαναδραστηριοποιούνται. Νέο προφίλ στο φεστιβάλ κόμικς, στη Διπλάριο Σχολή, εκδόσεις Βabelart, το περιοδικό «Mov», καινούργια άλμπουμ και επανεκδόσεις παλιότερων.

n
Στέφανος Tραχανάς
Διευθυντής των Πανεπιστημιακών εκδόσεων Κρήτης, μία από τις σοβαρότερες προσπάθειες στο χώρο. Ευχαριστούμε και τους Ελληνοαμερικανούς! Την Παγκρητική Ένωση Αμερικής, που το 1984 αποφάσισε να χρηματοδοτήσει έναν Πανεπιστημιακό εκδοτικό οίκο στα πρότυπα των αγγλοσαξονικών. Στους καταλόγους του βιβλία ελληνόγλωσσης επιστημονικής βιβλιογραφίας, εκλαϊκευμένα επιστημονικά βιβλία, μουσικές εκδόσεις. Σημαντικές διακρίσεις και πάνω από 400 τίτλους (Π. Κονδύλης, Γ. Γραμματικάκης, τελευταίο βιβλίο «Οι Φωνές της ποίησης» του T.S. Eliot ).
Bαγγέλης ΤρικεριώτηςΠοιος βιβλιόφιλος δεν σύχναζε στην Πρωτοπορία τη δεκαετία του ’80, αυτό το νεολαιίστικο στέκι που συνδύαζε το μεγάλο διώροφο χώρο, τις εκπτώσεις στα βιβλία και τους ενημερωμένους πωλητές; Τα χρόνια πέρασαν, αλλά παραμένει σταθερή αξία, με σταθερές τιμές και κάλυψη σε όλους τους τομείς (λογοτεχνία, φιλοσοφία, βιβλία τέχνης, περιοδικά για το βιβλίο, comic) και section με προσφορές σε παλαιότερες εκδόσεις. Αναζητήστε στο υπόγειο τον Νίκο Σκαρή.

n
Τζούλια Τσιακίρη, Σταύρος Διοσκουρίδης
Διατηρούν ψηλά τον αισθητικό πήχυ των εκδόσεων Το Ροδακιό, εξελίσσοντας την παρακαταθήκη που άφησε ο «χειροτέχνης των εκδόσεων», Βασίλης Διοσκουρίδης, όταν «έφυγε» πριν ενάμιση χρόνο. Εκδοτικός οίκος που κινείται από το 1992 μεταξύ Πλάκας και Εξαρχείων, παραμένοντας πιστός στο πολυτονικό που «στηρίζει την ορθογραφία και την υποδομή της γλώσσας», συστήνοντας νέους λογοτέχνες, αλλά κι αναζωογονώντας μεγάλα κεφάλαια των ελληνικών γραμμάτων, όπως ο Δημήτρης Χατζής. Το 2012 άνοιξε μια καινούργια σελίδα με το best seller «Life», την αυτοβιογραφία του Κιθ Ρίτσαρντς που εγκαινίασε τη σειρά «Λατέρνατιβ». Ακολουθεί ο Μπρους Σπρίνγκστιν.

n
Μισέλ Φάις
Πεζογράφος βραβευμένος με Κρατικό βραβείο, μεταφρασμένος σε ευρωπαϊκές γλώσσες, κριτικός βιβλίου (τελευταία στην «Εφημερίδα των Συντακτών»), επιμελητής πολλών λογοτεχνικών σειρών (τελευταία στις εκδόσεις Πατάκη), δάσκαλος δημιουργικής γραφής (αρκετοί μαθητές του τύπωσαν βιβλία) και θεατρικός συγγραφέας (κείμενά του σκηνοθέτησαν η Ρούλα Πατεράκη, Λίλλυ Μελεμέ, Περικλής Χούρσογλου, κ.α), συνεργάστηκε στο σενάριο με τον Νίκο Παναγιωτόπουλο, ενώ έχει παρουσιάσει φωτογραφικές εργασίες του (τον Μάιο συμμετέχει σε έκθεση στην Αθήνα).

n
Γιάννης ΦαλδαμήςΔιπλωματούχος μηχανικός ΕΜΠ με μεταπτυχιακές σπουδές στην Αγγλία στην υπολογιστική μηχανική. Ίδρυσε τις εκδόσεις Κλειδάριθμος το 1985, εκδίδοντας αρχικά μόνο βιβλία Πληροφορικής, μια επανάσταση για την εποχή εκείνη, αφού ήταν η πρωτοπόρος εταιρεία στην ελληνική βιβλιογραφία Πληροφορικής. Στη συνέχεια επεκτάθηκε και σε άλλους κλάδους του επιστημονικού και τεχνικού βιβλίου, και λίγο αργότερα ξεκίνησε από τους πρώτους την έκδοση βιβλίων προσωπικής βελτίωσης, δημιουργώντας μια μεγάλη σειρά τίτλων. Πρόσφατα επεκτάθηκε με επιτυχία και στη διεθνή λογοτεχνία, με γνωστούς συγγραφείς από όλο τον κόσμο.
Bαγγέλης Χατζηβασιλείου
Kριτικός στο ένθετο «Βιβλία» του «Βήματος». Mε την Kατερίνα Σχινά, συνοδοιπόροι στο χώρο για περισσότερο από 20 χρόνια, παρουσιάζουν στην κρατική τηλεόραση την εκπομπή «Bιβλία στο κουτί». Μέλος της κριτικής επιτροπής βραβείων του oanagnostis.gr.

n
Mικέλα Χαρτουλάρη
Αυτή την εποχή είναι αρχισυντάκτρια στο online ηλεκτρονικό περιοδικό «Χρόνος». Μαζί με τον Ανταίο Χρυσοστομίδη παρουσιάζουν στην ΕΡΤ την εκπομπή «Οι κεραίες της εποχής μας», δίνοντάς μας την ευκαιρία να γνωρίσουμε τους σημαντικότερους ξένους συγγραφείς μέσα από τις άκρως ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις τους.
Στρατής Χαβιάρας
Συγγραφέας, διηύθυνε το εργαστήρι συγγραφικής τέχνης στο Harvard. To 2006 ξεκίνησε τη συνεργασία με το ΕΚΕΒΙ κι έτσι μας έφερε τα μαθήματα δημιουργικής γραφής στην Ελλάδα.
Οδυσσέας Xατζόπουλος
O ιδιοκτήτης των εκδόσεων Kάκτος συνέδεσε το όνομα του οίκου με την έκδοση μεταφρασμένων των απάντων της αρχαίας ελληνικής γραμματείας.

n
Γιώργος Xρονάς
Συγγραφέας, ποιητής και εκδότης, ενδιαφέρουσα προσωπικότητα. Tο 1981 έβγαλε το περιοδικό «Oδός Πανός» και τις ομώνυμες εκδόσεις, όπως και τις εκδόσεις Σιγαρέττα. Έχει γράψει τραγούδια για 23 συνθέτες και 22 βιβλία.Φιλοξενεί αδέσποτες φωνές και κείμενα που δεν θα έβλεπαν αλλιώς το φως της δημοσιότητας και άλλες γνωστές και ενδιαφέρουσες φωνές (Φ. Θαλασσινός, το βιβλίο-cd της Κατερίνα Γώγου «Πάνω κάτω η Πατησίων» κ.λπ.). Δύο εξαιρετικά πεζά του κείμενα (η «Γυναίκα της Πάτρας» και η «Σεβάς Χανούμ») έγιναν θεατρικές επιτυχίες.

n
Aνταίος Xρυσοστομίδης
Δημοσιογράφος (κυριακάτικη «Αυγή»), συγγραφέας, μεταφραστής, ταξιδευτής, υπεύθυνος της ανήσυχης, ποιοτικής και με το μεγαλύτερο εύρος σειράς ξένης λογοτεχνίας στον Kαστανιώτη. Παρουσιάζει στον Iano ξένους συγγραφείς στη σειρά εκδηλώσεων «Οι συγγραφείς του κόσμου» και με τη Μικέλα Χαρτουλάρη στην ΕΡΤ την εκπομπή «Οι κεραίες της εποχής μας».

n
Θανάσης Ψυχογιός
Ο εκδότης των μεγάλων επιτυχιών, ο ιδρυτής (1972) των εκδόσεων Ψυχογιός, της μόνης ελληνικής εκδοτικής επιχείρησης που δεν φοβάται την κρίση. Ο εκδότης του «Χάρι Πότερ» της Τζ. Κ. Ρόουλινγκ, των μπεστ σέλερ του Πολυράκη, της Μαντά, της Τραυλού, της Δημουλίδου, της Οικονόμου, βιβλία αισθηματικά και ιστορικά με μεγάλη απήχηση αλλά και των Έκο, Ζίσκιντ, Ρόι, Κάρεϊ, Λάρσον. Φέτος στην ξένη λογοτεχνία ξεχώρισαν τα βιβλία του Μουρακάμι και η αυτοβιογραφία του Ρουσντί. Οικογενειακή υπόθεση οι εκδόσεις και για τα παιδιά του, Χάρη, Νίκο και Πένυ Ψυχογιού, που δραστηριοποιούνται στον τομέα των e-books και την Pena Kitar Yayilani, το νέο εκδοτικό στην Κωνσταντινούπολη που το 2012 τύπωσε 200 τίτλους και πούλησε δύο εκατομμύρια αντίτυπα.

n
Γεώργιος Ψύχαλος
Η ιστορία της επιχείρησης ξεκινάει πριν από τέσσερις περίπου δεκαετίες, όταν ο Φίλιππος Γ. Ψύχαλος άρχισε το εμπόριο βιβλίων και στη συνέχεια τις πρώτες εκδόσεις από το μικρό μαγαζί της οδού Ζ. Πηγής. Οι εκδόσεις Ψύχαλου διαθέτουν μεγάλη ποικιλία και πολλές επιλογές σε εξειδικευμένα βιβλία (γεωπονικά και αγροτικά, κρασί, παρασκευή τροφίμων και ποτών, διατροφή, φροντίδα του σώματος και του νου με εναλλακτικές θεραπείες, τη χρήση των βοτάνων, την οικολογία, ακόμα και τις εκτροφές και τα κατοικίδια ζώα).

Οι κλασικοί επανέρχονται
Με τις καινούργιες ή και εντελώς καινούργιες μεταφράσεις ξαναδιαβάζουμε τους κλασικούς χάρη στους εξαιρετικούς μεταφραστές μας.
Ελένη Μπακοπούλου για τους Ρώσους. Η καινούργια μεταφράστρια του Ντοστογιέφσκι μάς έκανε να ανακαλύψουμε ξανά τη γοητεία της αληθινής λογοτεχνίας. «Δαιμονισμένοι» (2007), «Ηλίθιος» (2008), «Υπόγειο» (2010), «Αδελφοί Καραμάζοφ» (2011), «Έγκλημα και Τιμωρία» (2012) (Ίνδικτος).
Μελίνα Παναγιωτίδου με τον Δον Κιχότε της, την πιο ολοκληρωμένη μετάφραση του αθάνατου αριστουργήματος του Μιγκέλ ντε Θερβάντες (Εστία).
Κλαίρη Παπαμιχαήλ με τον ανέκδοτο Ντίκενς «Zοφερός οίκος» και έπονται κι αλλά (Gutenberg).
Σεσίλ Ιγγλέση Μαργέλλου για «Το ταξίδι στην άκρη της νύχτα» του Σελίν, το αριστούργημα που το ελληνικό κοινό άργησε να γνωρίσει και ευτύχησε να το διαβάσει σε μια καταπληκτική μετάφραση (Εστία). Επίσης, η Μαργέλλου ίδρυσε με τον σύζυγό της το 2007 το Margellos World Republic of Letters (MWRL) σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο Yale. Εκδίδει οκτώ περίπου βιβλία το χρόνο (10% ελληνικά). Μέχρι στιγμής απαριθμούνται 23 τίτλοι, ενώ υπό άμεση έκδοση βρίσκονται ακόμα 12 τίτλοι. Τον περασμένο Οκτώβριο εκδόθηκε η δίγλωσση ανθολογία 79 ποιημάτων της Κικής Δημουλά, με τίτλο «The Brazen Plagiarist» - Η Θρασεία Λογοκλόπος, σε μετάφραση της ιδίας και της ποιήτριας Rika Lesser.

Περιοδικά
Στάχτες και Ποιείν Διαδικτυακά λογοτεχνικά περιοδικά
Νίκος Καραπιδάκης Πανεπιστημιακός καθηγητής Ιστορίας, ανέλαβε το ιστορικό περιοδικό «Nέα Eστία», το παλαιότερο λογοτεχνικό περιοδικό της Eλλάδας
Κώστας Κρεμμύδας Εκδότης του τετραμηνιαίου περιοδικού για την τέχνη και τη ζωή «Μανδραγόρας», 1993
Γιάννης Στεφανάκις Χαράκτης, εκδότης του περιοδικού «Νέο Επίπεδo» για το λόγο και τα εικαστικά

Παρασκευή 1 Ιουλίου 2016

Διαγωνισμός της Εθνικής Τράπεζας. Υπέρ ή κατά των νέων καλλιτεχνών;





Καλλιτεχνικό διαγωνισμό προκηρύσσει η Εθνική Τράπεζα.
Δικαίωμα συμμετοχής έχει κάθε καλλιτέχνης, απόφοιτος Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών ή με αποδεδειγμένη καλλιτεχνική δραστηριότητα, και ηλικία έως 40 ετών.
(περισσότερα θα δείτε εδώ)

Όπως ανακοίνωσε η Τράπεζα, ο διαγωνισμός προκηρύχθηκε: “στο πλαίσιο της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης της” …  “για να υποστηρίξει τη νέα γενιά των Ελλήνων καλλιτεχνών.”
Δεν θα το έλεγα.
Τέτοιου τύπου διαγωνισμοί είναι, τελικά, προς όφελος των πιο ηλικιωμένων, και συνεπώς κατά τεκμήριο καταξιωμένων καλλιτεχνών.
Ο νικητής, θα είναι πάντα ένας νέος και μη καταξιωμένος καλλιτέχνης, εξ ορισμού.
Αν όμως ο διαγωνισμός ήταν ανοιχτός σε όλες τις ηλικίες, οι “καταξιωμένοι” θα ήταν υποχρεωμένοι να συγκριθούν με τους νεώτερους, πλευρό με πλευρό.
Να συγκριθούν χωρίς να έχουν σαν όπλο τις κατασκευασμένες ή μη καριέρες τους, χωρίς τα φιλικά μέσα ενημέρωσης και ιστότοπους να τους υποστηρίζουν, και χωρίς τον στρατό των πληρωμένων ή μη κριτικών που τους προωθούν και τους διαφημίζουν με μεγαλοστομίες και ψεύδη.
Ετσι, θα έπρεπε να αποδείξουν πως εξακολουθούν να είναι πραγματικοί δημιουργοί με το έργο τους, που συνεχίζεται, και όχι με την φήμη τους.
Να αποδείξουν πως δεν στηρίζονται απλά σε ένα κοινό και μια πελατεία που τους ακολουθούν από συνήθεια ή και από μόδα ή από παραπληροφόρηση.

Μια τέτοια περίπτωση εξετάσαμε στην σελίδα μας στο facebook και σύντομα θα την δώσουμε συγκεντρωτικά και εδώ.
Σε μια ζωντανή σύγκριση καλλιτεχνικών έργων, φαίνονται πολλά. Πάρα πολλά. Ακόμα και αν ο νέος καλλιτέχνης υστερήσει μπροστά σε έναν πραγματικά άξια αναγνωρισμένο και πεπειραμένο ομότεχνό του, το μάθημα που θα πάρει θα είναι ανεκτίμητο, μακροπρόθεσμα.
Πάντα ήμουν υπέρ των διαγωνισμών και των ομαδικών εκθέσεων. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν και εδώ αρνητικά ή πως δεν αποκλείονται και εδώ παρατράγουδα.
Αλλά σε μια τέτοια έκθεση, μια μουτζούρα θα φαίνεται πάντα μουτζούρα…
Και πάντα από αυτούς τους διαγωνισμούς απουσιάζουν κατά κανόνα οι καταξιωμένοι. Μερικοί από όσους το τόλμησαν, γελοιοποιήθηκαν, άλλωστε.

Τώρα, θα απουσιάσουν με την ...ευχή της Τράπεζας.

Από μεγαλοψυχία ή από φόβο;

Σάββατο 18 Ιουνίου 2016

Τελικά τι ομάδα ήταν ο ποιητής Μανώλης Αναγνωστάκης;


Σημ. του Δ. Σκουρτέλη: Τελικά τι ομάδα ήταν ο Αναγνωστάκης; 
Απόλλων, Άρης, Άγιαξ ή ΠΑΟΚ;
Αναδημοσιεύουμε ένα δημοσιογραφικό κείμενο 
και τα πορίσματα ενός πανεπιστημιακού συνεδρίου 
για το θέμα αυτό. Δεν κάνουμε καθόλου χιούμορ, τα κείμενα είναι αυθεντικά.

Πρώτο δημοσίευμα:
Μέλος της μεγάλης Αρειανής οικογένειας υπήρξε ο γεννημένος το 1925 στη Θεσσαλονίκη, σημαντικός ποιητής και δοκιμιογράφος, Μανώλης Αναγνωστάκης.



Αναγνωστάκης: «Περιμένοντας τους παίκτες του Αρη...»



«Αρη, γλυκιά μου, αγάπη μεγάλη»

Ο Μανώλης Αναγνωστάκης δημοσίευσε σε συνέχειες στο περιοδικό «Τέταρτο» ιστορίες από την εποχή της εφηβείας του στην Θεσσαλονίκη με τον τίτλο «Η ποδοσφαιρική αυτοβιογραφία μου». Σε κάποιο σημείο γράφει: 
«Από το γήπεδο φεύγαμε τελευταίοι, περιμέναμε έξω από τα αποδυτήρια να βγουν οι παίκτες κουστουμαρισμένοι με την μπριγιαντίνη στο μαλλί. Θέλαμε να τους δούμε από κοντά για να 'χουμε να λέμε ύστερα αργά τη νύχτα καθισμένοι στα σκαλάκια της Παναγίας των Χαλκέων ο ένας στον άλλον τα κατορθώματά του. ''Εγώ απόψε ρε παιδιά μα το Θεό, άγγιξα τη φανέλα του Κλεάνθη Βικελίδη»


Ο Μ. Αναγνωστάκης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και σπούδασε ιατρική. 

Το 1986 του απονεμήθηκε το Α' Βραβείο ποίησης για το έργο του «Τα Ποιήματα 1941-1971» 
και το 2002 το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας. 
Το 1997 ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.


Δεύτερο δημοσίευμα:



ΤΡΕΙΣ ΠΟΙΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ 




Απόσπασμα από την εισήγηση “Ποίηση και ποδόσφαιρο”, στο Συνέδριο 


ΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΠΤΥΧΕΣ 
ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟΥ 
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ 


που οργάνωσε το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου 



(Επιστημονική Επιτροπή Συνεδρίου: Πέτρος Παπαπολυβίου, Β. Καρδάσης, Αλ. Κιτροέφ)




Κλείνοντας την εισήγησή  μας, μια θεωρητική εξέταση του πεδίου «ποδόσφαιρο και λογοτεχνία», πιστεύω ότι θα βοηθήσει  στον καλύτερο φωτισμό του αν δούμε τη θεωρητική συμβολή τριών ποιητών, οι οποίοι α) είναι ποδοσφαιρόφιλοι, β) έγραψαν ποιητικά κείμενα για το ποδόσφαιρο και γ) ταυτόχρονα έδωσαν και θεωρητικά κείμενα για το ίδιο θέμα. Οι ποιητές αυτοί είναι ο Μανόλης Αναγνωστάκης, ο Γιώργος Μαρκόπουλος  και ο Νάσος Βαγενάς.



Ο Μανόλης Αναγνωστάκης (1925-2005), ο καταξιωμένος ποιητής της μεταπολεμικής εποχής,  που έδωσε στο ΥΓ τον εγκαιροφλεγή στίχο «τα άδεια γήπεδα»[1] ή, ακόμη τους καίριους και ευσύνοπτους στίχους: 

Το ματς της ζωής του είχε τελειώσει/ τώρα έπαιζε την παράταση, μίλησε σε συνέντευξή του για τη σχέση του με το ποδόσφαιρο[2] και έδωσε συνεργασία, το 1986,  στο ειδικό ένθετο με τίτλο «Ποδόσφαιρο» στο περιοδικό του Μάνου Χατζιδάκι Το τέταρτο. Το ένθετο αυτό αποτελούσε μια από τις πρώτες σοβαρές προσπάθειες να ιδωθεί το θέμα του ποδοσφαίρου και της έλξης του πέρα από προκατ απόψεις και ιδεοληψίες. 
Ο τίτλος της συνεργασίας του Αναγνωστάκη ήταν: “Σελίδες από την ποδοσφαιρική αυτοβιογραφία μου.[3] «Βαμμένος Παοκτζής, θεριό ανήμερο», χαρακτήρισε ο ίδιος τον εαυτό του κατά την περίοδο που ζούσε στη Θεσσαλονίκη, με την εγκατάστασή του στην ελληνική πρωτεύουσα  συνδέθηκε με τον Απόλλωνα Αθηνών. Από τα πρώτα χρόνια μου στο Γυμνάσιο δεν μπορώ να απομονώσω στη μνήμη μια Κυριακή μακριά από κάποιο γήπεδο, τονίζει στην ποδοσφαιρική αυτοβιογραφία του και μας παραθέτει πολύτιμες μαρτυρίες για τις λογικές και συνήθειες των παλιών, τότε νεαρών, φανατικών φιλάθλων. Όμως το βασικότερο κείμενο του Αναγνωστάκη για το ποδόσφαιρο έχει τίτλο: Άγιαξ, για πάντα Άγιαξ, που δημοσιεύτηκε στην Αυγή, στις 28 Οκτωβρίου 1984, με το ψευδώνυμο Αλ. Καμής, αργότερα έγινε γνωστό ότι ήταν δικό του. Ο Αναγνωστάκης χρησιμοποίησε το ψευδώνυμο αυτό ως φόρο τιμής προς τον Γάλλο συγγραφέα Αλμπέρ Καμύ, ποδοσφαιρόφιλο που δήλωσε ότι η παρακολούθηση του ποδοσφαίρου τον βοήθησε στην κατανόηση του κόσμου και στην εμβάθυνση των φιλοσοφικών θεωριών του.


Στο κείμενο για τον Άγιαξ, ο Αναγνωστάκης θεωρεί ότι αυτή η ομάδα μετέβαλε το ομαδικό παιγνίδι σε έργο τέχνης, έφτασε σε δυσθεώρητα επίπεδα ποιότητας, με την έμπνευση και τη γοητεία του απρόοπτου, του αυθορμητισμού που γίνεται σοφία και της σοφίας που φαντάζει σαν αυθορμητισμός. Ήταν η Μεγάλη Κυρία των γηπέδων, πραγματική Κυρία κι όχι όπως οι ψιμυθιωμένες εταίρες των πολυεθνικών. Γιατί μετά ακολούθησε το αλισβερίσι των συστημάτων της κυριαρχίας του κόουτς-σκηνοθέτη, των αγοραπωλησιών και των λεγεωναρίων. Με άλλα λόγια η νεοφιλελεύθερη οικονομία της αγοράς.




Ο Γιώργος Μαρκόπουλος (γεν. το 1951), ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ποιητικής γενιάς του 70, φίλαθλος της ΑΕΚ[4], μας έδωσε ένα από τα καλύτερα ποιήματα που αναφέρονται στον κόσμο του ποδοσφαίρου: 

Ωδή στον παίκτη της ΑΕΚ και της Εθνικής Χρήστο Αρδίζογλου[5]. 
Το ποίημά του είναι μια ελεγεία για τον χρόνο και την πτώση, όταν ο γνωστός ποδοσφαιριστής, που συμβόλισε μια εποχή τη δόξα, την αναγνώριση και τη λατρεία των οπαδών της ομάδας του, αφήνει πια τον θρίαμβο και την αποθέωση, αποχωρεί και κρεμά τα παπούτσια των γηπέδων για να γίνει χωροφύλακας, υπάλληλος της ΔΕΗ ή του Ο.Τ.Ε., όπως συνηθιζόταν κάποτε, εκ μέρους των ποδοσφαιρικών σωματείων, η αποκατάσταση των παλαίμαχων ποδοσφαιριστών.


Διαβάζω ένα απόσπασμα από το ποίημα του Μαρκόπουλου:


Ω δεν ημπορώ να φαντασθώ το  γήρας
στα αλογίσια πόδια του παίκτου Χρήστου Αρδίζογλου.

Δεν ημπορώ να φανταθώ την ώρα
που τα παπούτσια του θενά κρεμάσει θα φύγει από τα
γήπεδα
θα σταδιοδρομήσει ως επιχειρηματίας ή χωροφύλαξ έστω
και θα βρεθεί υπό μετάθεσιν στην Αταλάντη.
Στην Αταλάντη και πάλι λέγω
όπου το παιδί του μη γνωρίζοντας από γήπεδα, «αστέγους»,
φιστίκια-αστέρια στα πανέρια των μικρών του σινεμά
θα γράφει στις εκθέσεις του
«Ο πατέρας μου εγεννήθη εις την Αθήνα.
Ήρθε εδώ λόγω της φύσης της δουλειάς του
προς αναζήτηση εργασίας
όπου μεγάλωσα κι εγώ»

Τιμή και δόξα στον παίκτη Χρήστο Αρδίζογλου
Που θα σηκώσει για άλλη μια φορά τελεσίδικα πια
όπως οι τρελοί τους επιταφίους των νεκροταφείων
την ασήκωτη μοναξιά μας, και θα φύγει.


Ο Γιώργος Μαρκόπουλος επιτέλεσε και μια θεμελιώδη εργασία για το θέμα μας, εξέδωσε το βιβλίο Εντός και εκτός έδρας Το ποδόσφαιρο στην ελληνική ποίηση.[6] Με συνέπεια και φροντίδα μελέτησε όλα τα σχετικά και μετά λόγου γνώσεως μας έδωσε την εργασία του με καίρια θεωρητική προσπέλαση και πλούσια ανθολόγηση, με εύρυθμη και ευσύνοπτη ταξινόμηση της ποδοσφαιρικής ποιητικής θεματογραφίας, που βοηθούν τον αναγνώστη στην καλύτερη πρόσληψη του θέματος.



Η σχέση αγάπης μιας ομάδας ποιητών προς το ποδόσφαιρο μας προσέφερε στίχους εξόχως πρωτότυπους, τονίζει στον πρόλογό του και, ακόμη, ότι η μελέτη του δεν είναι παρά αποτέλεσμα λατρείας προς το ποδόσφαιρο «και προς τις μαγικές και ανεξαγόραστες στιγμές ευτυχίας που μου χάρισε από τότε που κατάλαβα τον εαυτό μου και εξακολουθεί να μου χαρίζει μέχρι σήμερα.» Ακόμη, ο Γιώργος Μαρκόπουλος έδωσε στην τελευταία του ποιητική συλλογή τον τίτλο Κρυφός κυνηγός[7] έναν όρο που προέρχεται από το ποδόσφαιρο. Σημαίνει τον παίκτη εκείνο που, χωρίς να είναι εξαρχής επιφορτισμένος με την υποχρέωση του σκοραρίσματος, περιφέρεται στα αντίπαλα καρέ, με ύπουλες βλέψεις, επιτήδειες κινήσεις και απρόβλεπτη συμπεριφορά, προσδοκώντας την κατάλληλη στιγμή, που θα του δοθεί η ευκαιρία να αιφνιδιάσει την αντίπαλη άμυνα επιτυγχάνοντας το πολυπόθητο γκολ. [8]



Ο Νάσος Βαγενάς (γεν. 1945), ποιητής, κριτικός και πανεπιστημιακός φιλόλογος, εκτός από τις τρεις ιδιότητες που αναφέραμε προηγουμένως: 

α) φίλαθλος -Δόξα Δράμας, Γιουβέντους, Αρσεναλ- 
β) με ποιήματα που αναφέρονται στο ποδόσφαιρο, και 
γ) θεωρητικά κείμενα για το ποδόσφαιρο, συνενώνει ακόμη μια ιδιότητα σχετική με το θέμα μας, υπήρξε ο ίδιος ποδοσφαιριστής όταν ήταν νέος –έπαιξε στον Εθνικό Πειραιώς και στην Εθνική Νέων της Ελλάδας
Στον αθλητικό τύπο της δεκαετίας του ’60 ο μελετητής εντοπίζει και τίτλους όπως: 
Ο Εθνικός με τους Αντωνάτον, Γυφτάκην και Βαγενά ηγέτας, υπέταξεν ευχερώς την Προοδευτικήν με 1-0[9] ή: Νάσος Βαγενάς Μια «χρυσή» ελπίς του Εθνικού.[10] Τα θεωρητικά κείμενα του Νάσου Βαγενά για το ποδόσφαιρο είναι τα ακόλουθα:


Α) Ποδόσφαιρο και λογοτεχνία[11]



Β) Η ομάδα και η πόλη[12]



Γ) Ένας αντιεθνικιστικός μύθος[13]



Δ) Όψεις της βίας των γηπέδων[14].



Αρκετές από τις απόψεις που διατυπώνει ο Βαγενάς στα κείμενα αυτά γονιμοποίησαν και τη δική μου εισήγηση. Θα επιμείνω στο κείμενό του «Η ομάδα και η πόλη», που αναφέρεται στην Δράμα και στην ομάδα της,[15] τη Δόξα Δράμας, η οποία, στα τέλη της δεκαετίας του ’50 και στις αρχές της δεκαετίας του ’60 κατέστη κυριολεκτικά θρυλική. 

Αυτήν την περίοδο, που ακολούθησε τον εμφύλιο, η Δόξα Δράμας «επιτελούσε λειτουργίες πολύ περισσότερες από εκείνες που αναμένονται από μια ποδοσφαιρική ομάδα». 
«Η Δόξα ήταν ο συναισθηματικός κρίκος που συνέδεε τα μέλη της κοινότητας, το συνεκτικό στοιχείο του κοινωνικού ιστού της. Το γήπεδο της Δόξας ήταν ένας τόπος πράυνσης και κάθαρσης των παθών, κυρίως των πολιτικών, που ήταν ιδιαίτερα οξυμμένα τότε». 
Με άλλα λόγια, όλες οι πολιτικές παρατάξεις της πόλη, που διχάστηκε και μάτωσε κατά τη διάρκεια του εμφυλίου, συναντιούνταν και συμπορεύονταν στην κοινή αγάπη για τη Δόξα Δράμας, ταυτιζόμενες με την ομάδα της πόλης τους και περιβάλλοντάς την με την στοργή και το ενδιαφέρον τους, επούλωναν και τις πληγές της εμφύλιας σύρραξης.[16]


Τα πράγματα εξελίχτηκαν διαφορετικά στην Κύπρο. Ενώ στην Ελλάδα οι τοπικές ομάδες συνένωναν τον τοπικό πληθυσμό και συντελούσαν στην υπέρβαση του εμφυλίου και των παθών του, στην Κύπρο, η διάσπαση του 1948, λόγω του ελληνικού εμφυλίου, συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Δεν έχουμε τοπικές ομάδες, ομάδες της πόλης, αλλά κομματικά τοποθετημένες ομάδες. 



Στο κυπριακό ποδόσφαιρο σημειώνεται κάτι το εκπληκτικό, εν έτει 2013,  συνεχίζεται ο εμφύλιος της Ελλάδας, 64 χρόνια μετά τη λήξη του. 



Και εδώ μπορούμε να δούμε μια συνισταμένη της κυπριακής ιδιαιτερότητας και του πολιτικού επαρχιωτισμού μας, που μπορεί να συντελέσει στην κοινωνική αυτογνωσία μας. Τα κόμματα γνωρίζουν ότι οι αποφάσεις και οι πρακτικές τους μπορεί κάποτε να προκαλέσουν αγανάκτηση και απομάκρυνση των οπαδών τους, όμως αυτοί την ομάδα τους δεν την εγκαταλείπουν ποτέ. Έτσι, όταν περάσει η περίοδος της αγανάκτησης και απαξίωσης, για κάποια συγκεκριμένη κομματική στάση και πρακτική, μπορούν, από τον χώρο της ομάδας που πρόσκειται σ’ αυτά, -το κόμμα και η ομάδα αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία- να επαναφέρουν πίσω τους δυσφορήσαντες και απομακρυνθέντες ψηφοφόρους τους.



Κλείνω με την παράθεση ενός ποιητικού αποσπάσματος του Νάσου Βαγενά, αφού δώσω την εξωτερική πληροφορία ότι στους ποδοσφαιρικούς κύκλους θεωρείται ότι όταν βρέχει και ο χλοοτάπητας είναι βρεγμένος η Άρσεναλ παίζει με έμπνευση και δυναμισμό, καθίσταται ακαταμάχητη: 

Γράφει ο Βαγενάς:

Ο χρόνος παίζει άνετα στο δέρμα μου,
όπως  η Άρσεναλ σε βρεγμένο γήπεδο
σκοράροντας ακατάπαυστα. Και το στήθος μου
γεμίζει χώμα συνεχώς.

Στο ποίημα αυτό ο Νάσος Βαγενάς συναιρεί ευσύνοπτα ένα από τα βασικά γνωρίσματα της ποιητικής ποδοσφαιρικής θεματογραφίας.


Ο χρόνος – θάνατος όμως δεν κάθεται στις κερκίδες με την άνεση του παρατηρητή που παρακολουθεί σίγουρος τη φθορά και την πτώση του ποδοσφαιριστή, του παιγνιδιού και του γηπέδου. Ο χρόνος –θάνατος είναι η αντίπαλη ομάδα, που παίζει με νεύρο στο γήπεδο του κορμιού μας.




Σας ευχαριστώ.



[1] ) Βλ. και Κώστας Γ. Παπαγεωργίου, «Τα άδεια γήπεδα. Το παιχνίδι στην ποίηση του Μανόλη Αναγνωστάκη», κεφάλαιο στο βιβλίο του Τα άδεια γήπεδα. Ποιητικές κριτικές δοκιμές, εκδ. Σοκόλη, Αθήνα 1994, σ. 143-149 [όλες οι αναφορές γίνονται σε στίχους από το ΥΓ. του Μανόλη Αναγνωστάκη]


[2]) Το αληθινό πρόσωπο των ποιητών. Μια συνομιλία του Μανόλη και της Νόρας Αναγνωστάκη με τον ποιητή Θέμη Λιβεριάδη στην Αθήνα το 1996, περ. Ενενήντα Επτά του Οργανισμού “Θεσσαλονίκη, Πολιτιστική Πρωτεύουσα 1997”, Θεσσαλονίκη, Δεκέμβριος 1996, αρ. 7, βλ. και Γιάννης Η. Παππάς, Αρχίζει το ματς Το ποδόσφαιρο στη λογοτεχνία, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2010, σ. 56-58.

[3] ) Μανόλης Αναγνωστάκης, Σελίδες από την ποδοσφαιρική αυτοβιογραφία μου, περ. Το Τέταρτο, Αθήνα, Ιούλιος 1986, αρ. 15, σ. 14-15.
[4] ) Σωτήρης Κακίσης, Ένωσις (το εγχειρίδιο του κακού ΑΕΚτζή), εκδ. Αιγαίον, Λευκωσία 2011, σ.11
[5]) Γιώργος Μαρκόπουλος, Ιστορία του ξένου και της λυπημένης, εκδ. Υάκινθος, Αθήνα 1987, βλ. τώρα Γιώργος Μαρκόπουλος, Ποιήματα (1968-1987), εκδ. Νεφέλη, Αθήνα 1992, σ. 82-84.
[6] ) Γιώργος Μαρκόπουλος, Εντός και εκτός έδρας Το ποδόσφαιρο στην ελληνική ποίηση, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2006. Η πρώτη μορφή του κειμένου του αυτού δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Η λέξη, Αθήνα, Μάρτιος-Απρίλιος 2000, αρ. 156, σ. 218-265. Βλ. και σχετικά κείμενα του Γιώργου Μάρκοπουλου:
α) Το ποδόσφαιρο και ο ποιητής. Στάσεις και ενστάσεις των Ελλήνων ποιητών. Προσπάθεια καταγραφής, εφ. Η Καθημερινή, Αθήνα 4 Οκτωβρίου 1998, ένθετο 7 Ημέρες, σ. 21-22.
β) Ω τι στιγμές μου χάρισες και μου χαρίζεις, εφ. Ελευθεροτυπία, Αθήνα, 26 Ιουνίου 1998 (ένθετο: Βιβλιοθήκη)

[7]) Γιώργος Μαρκόπουλος, Κρυφός κυνηγός, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 2010
[8]) Κώστα Γ. Παπαγεωργίου, Τα νέα ποιήματα του Γιώργου Μαρκόπουλου, [Βιβλιοθήκη] Ελευθεροτυπία, Αθήνα, 2 Οκτωβρίου 2010
[9]) Κείμενο του Δ. Χαμπάλογλου δημοσιευμένο στην εφ. Το φως των σπορ, Αθήνα 19 Απριλίου 1962.
[10]) Κείμενο του Άρη Μελισσινού, εφ. Το φως των σπορ, Αθήνα, 22 Μαρτίου 1962. Για τα δημοσιεύματα που σχετίζονται με την ποδοσφαιρική δραστηριότητα του Νάσου Βαγενά και δημοσιεύτηκαν στις εφημερίδες Η Φωνή του Εθνικού, Το Φως των σπορ, Αθλητική Ηχώ, Τα Νέα του Εθνικού, βλ. Σάββας Παύλου, Βιβλιογραφία Νάσου Βαγενά, Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου, Λευκωσία 2010, σ. 193-194.
[11]) εφ. Το Βήμα, Αθήνα, 31/7/1994 [= Νάσος Βαγενάς, Σημειώσεις από το τέλος του αιώνα, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1999, σ. 132]
[12] ) εφ. Το Βήμα, Αθήνα, 27/10/1996 [= Νάσος Βαγενάς, Σημειώσεις από το τέλος του αιώνα, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1999, σ. 228)
[13]) εφ. Το Βήμα, Αθήνα, 11/7/2010[= Νάσος Βαγενάς, Σημειώσεις από την αρχή του αιώνα, εκδ. Πόλις, Αθήνα 2013, σ. 273-277)
[14] ) εφ. Το Βήμα, Αθήνα, 27/2/2011[= Νάσος Βαγενάς, Σημειώσεις από την αρχή του αιώνα, εκδ. Πόλις, Αθήνα 2013, σ. 286-289) Η ποδοσφαιρική βία «εξελίχθηκε στη σημερινή βαρβαρότητα από τη στιγμή που το επαγγελματικό ποδόσφαιρο μπήκε στην τροχιά μιας νέας, και κεντρικής, βαρβαρότητας: στον μηχανισμό της νεοφιλελεύθερης λειτουργίας της αγοράς».
[15] ) Το κείμενο του Ν. Βαγενά γράφτηκε με αφορμή την έκδοση του λευκώματος Δόξα Δράμας 1918- 1965, Δράμα 1996.

[16] ) Τη συμβολή της Δόξας Δράμας στην υπέρβαση των παθών του εμφυλίου, με τη λειτουργία της ως δεσμού συνεργασίας και ομόνοιας, τονίζει και ο Βασίλης Τσιαμπούσης στο κείμενο του: Οι μαυραετοί του Βορρά, εφ. Η Καθημερινή, Αθήνα 4 Οκτωβρίου 1998, ένθετο 7 Ημέρες, σ.19